دندان ها ممکن است با افزایش سن تغییر رنگ دهند و لکه دار شوند ، اما برخی از غذاهای روزانه، نوشیدنی ها و حتی بعضی از دهان شویه ها می توانند دندان ها را لکه دار کنند. رنگ این لکه ها و خطوط از زرد تا لکه های مایل به قهوه ای و سیاه متفاوت است. شکل و اندازه این لکه ها نیز می تواند متفاوت باشد.
اجتناب از مصرف کردن موادی که باعث لکه دار شدن دندان ها می شوند ، می تواند تغییر رنگ بیشتر را متوقف کند. برای اصلاح لبخند و داشتن دندان هایی روشن تر می توان از اقداماتی برای سفید کردن دندان ها بهره برد. سفید کردن دندان ها نوعی اقدام دندان پزشکی است و بهتر است توسط دندان پزشک یا متخصص دندان پزشکی و یا تحت نظارت او انجام شود.
کیت های خانگی سفید کننده دندان ها در دسترس و قابل خریداری است اما در صورت آگاهی نداشتن از استفاده صحیح ممکن است خطراتی را به همراه داشته باشد. در ادامه به بررسی علت های لکه دار شدن دندان ها و بعضی از اقدامات مرتبط برای سفید کردن دندان ها خواهیم پرداخت :
چرا دندان ها تغییر رنگ می دهند؟
لکه دار شدن دندان ها و تغییر رنگ آن ها در طی گذشت زمان و در اثر عوامل مختلفی اتفاق می افتد که زیبایی لبخند افراد را به خطر انداخته و در نتیجه آن اعتماد به نفس آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. دانستن علت لکه دار شدن دندان ها به درمان بهتر آن کمک می کند. عوامل مختلفی باعث تغییر رنگ دندان ها در سنین مختلف می شوند که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم:
- بعضی از غذاها و نوشیدنی ها : بسیاری از غذا ها و نوشیدنی های رنگی حاوی مواد شیمیایی رنگدانه دار به نام کروموژن هستند. از مواد کروموژن ، می توان اسید تانیک موجود در چای، قهوه و شراب قرمز را نام برد. این مواد شیمیایی می توانند مینای دندان ها را لکه دار کنند. با گذشت زمان و باقی ماندن لکه ها روی دندان ، این لکه ها ممکن است دائمی شوند، به خصوص زمانی که شخص بهداشت دندانی خود را رعایت نکند.
غذاها و نوشیدنی های حاوی رنگ و رنگ های مصنوعی می توانند باعث لک شدن قابل توجه دندان ها شوند. از طرف دیگر ، در حالی که نوشیدنی های تیره رنگ مانند آبجو ها و نوشابه های مشکی دارای کروموژن های بیشتری هستند ، نوشیدنی های گازدار رنگ روشن نیز می توانند باعث افزایش لکه روی دندان شوند.
نوشابه ها حاوی اسید فسفریک و سودا های لیمویی با رنگ روشن مملو از اسید سیتریک هستند. هر دو این اسیدها می توانند باعث فرسایش مینای سطح دندان ها و تخریب آن شوند. تخریب و فرسایش مینای سطح دندان ها، آن را در مقابل رنگدانه ها آسیب پذیرتر می کند . از دیگر مواد غذایی رنگی می توان به انواع سس های رنگی، شکلات و تنقلاتی مانند لواشک و پفک و … اشاره کزد. - نیکوتین و محصولات حاوی تنباکو : این محصولات حاوی ذراتی هستند که می توانند به منافذ ریز و میکروسکوپی مینای دندان ها بچسبند. این ذرات با استفاده مکرر تجمع پیدا می کنند و می توانند دندان ها را لکه دار کنند. لکه های ناشی از سیگار کشیدن یا جویدن محصولات حاوی تنباکو ، با گذشت زمان اگر برداشته نشوند تیره تر و سخت می شوند و برداشتن آن ها دشوارتر و زمانبر تر خواهد بود .
- پلاک دندان یا تارتار : روزانه باکتری ها در دهان به طور مداوم با بزاق و ذرات غذایی مخلوط می شوند و یک بیو فیلم چسبناک و شفاف به نام پلاک تشکیل می دهند. با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان سطح پلاک ها را می توان کنترل کرد و از بین برد. بهداشت ضعیف دهان و دندان ها باعث می شود که پلاک به یک پوشش دائمی تر و سخت تر تبدیل شود که از آن با نام تارتار یا جرم دندان یاد می شود.
وقتی جرم دندانی تشکیل شد ، فقط یک متخصص دندان پزشکی می تواند آن را از بین ببرد. تجمع جرم و پلاک باکتریایی اطراف دندان ها به مرور زمان دندان ها را بد رنگ و لکه دار می کند. علاوه بر بهداشت نامناسب دهان و دندان ، عوامل دیگری نیز در افزایش خطر ابتلا به جرم دندانی نقش دارند مانند :
- سیگار کشیدن و مصرف تنباکوی جویدنی
- فرد بسیار بیماری که بستری است و یا فردی که توانایی رعایت بهداشت دهان و دندان خود را ندارد.
- بیماری دیابت
- تغییرات هورمونی در افراد ، مانند آنچه در دوران بلوغ ، بارداری و یائسگی رخ می دهد .
- داروهایی که میزان بزاق دهان را کاهش می دهند مانند بلاک کننده های عصبی ، داروهایی که برای بیماری ایدز تجویز می شوند و …
- پوسیدگی های دندانی : باكتری های ساکن دهان که در سطح پلاک های میکروبی و تارتار تجمع دارند از قند غذاهایی که مصرف می کنیم ، تغذیه می كنند. سپس در اثر مصرف این قند ها مصولات اسیدی تولید می کنند که این اسیدها مینای دندان را ضعیف می کنند. پلاک و بیوفیلم ضخیم و چسبناک اطراف دندان ها، منجر به چسبیدن این اسیدها برای مدت زمان طولانی بر روی سطح دندان ها می شود.
همان طور که اسیدها به مینای دندان حمله می کنند و آن را ضعیف می کنند ، لایه های مایل به زرد رنگ دندان از زیر آن آشکار می شود. به مرور دندان ها ممکن است به سمت رنگ زرد مایل به قهوه ای برود. حتی شکستگی های کوچک روی مینا و ترک دندان ها می تواند به باکتری ها اجازه ورود داده و منجر به پوسیدگی دندانی شود. این دندان ها اغلب به غذاهای سرد و گرم حساس هستند. - افزایش سن : با افزایش سن ، مینای دندان که از دندان محافظت می کند ، در اثر عوامل مختلف به آرامی تخریب می شود و لایه زرد رنگ عاج زیر آن نمایان می شود. این روند طبیعی می تواند منجر به ایجاد لکه های زرد مایل به قهوه ای روی دندان شود.
- ژنتیک : رنگ طبیعی دندان از همان ابتدا متفاوت است و ممکن است بعضی از آن ها تیره تر از سایرین باشد.
- کارهای قبلی دندان پزشکی : فلز موجود در ترمیم های قبلی دندان ، روکش ها و بریج ها و درمان های ریشه دندان همه در ممکن است بر روی رنگ دندان تاثیر بگذارند و آن را تغییر دهند.
- داروها : برخی از داروها باعث تغییر رنگ دندان می شوند ، به ویژه آنتی بیوتیک تتراسایکلین و مشتقات آن که در کودکان خردسال ممنوع است.
- دهان شویه کلرهگزیدین : این دهانشویه برای ضد عفونی کردن دهان و تسکین زخم های دهانی به کار می رود اما مصرف بیش از حد آن باعث تغییر رنگ دندان ها می شود.
- فلوئوروزیس : مصرف مقدار زیاد فلوراید به خصوص در کودکان زیر ۸ سال می تواند مینای دندان ها را لکه دار کند. این تغییر ممکن است به صورت رگه های سفید یا خاکستری روی دندان ها دیده شود. در موارد شدیدتر ، فلوئوروزیس می تواند باعث ایجاد لکه ها و چاله های قهوه ای تیره روی دندان شود که شبیه پوسیدگی است اما بی خطر است و فقط از نظر زیبایی بیمار را نگران می کند.
راه های سفید کردن دندان ها
وقتی صحبت از سفید کردن دندان می شود ، دو راه حل کلی را می توان در نظر گرفت : سفید کردن دندان در مطب یا مراقبت از دندان در خانه .
هر دو گزینه ی سفید کننده دندان از محصولاتی استفاده می کنند که مواد سفید کننده مبتنی بر پراکسید دارند. سیستم های سفید کننده خانگی از ۳٪ تا ۲۰٪ پراکسید کاربامید یا پراکسیدهای هیدروژن دارند در حالی که سیستم های سفید کننده ای که در مطب ها استفاده می شوند از ۱۵٪ تا ۴۳٪ پراکسید دارند. در ادامه با هم به بررسی این سفید کننده ها خواهیم پرداخت :
- درمان های خانگی زیر می توانند لکه های ناشی از غذاها ، نوشیدنی ها یا عادت های زندگی مانند کشیدن سیگار را از بین ببرند:
- هر چند روز یک بار دندان ها را با خمیری از مخلوط جوش شیرین و آب مسواک بزنید .
- دهان و دندان ها را هر چند روز یک بار ، با محلول رقیق پراکسید هیدروژن بشویید. همیشه پس مصرف محلول پر اکسید هیدروژن دهان را با آب بشویید.
- بسیاری از محصولات سفید کننده بدون نسخه دندان ها می توانند تغییر رنگ دندان را از بین ببرند. یک فرد معمولاً بعد از ۱ الی ۲ هفته نتیجه را می بیند ، هرچند هیچ تضمینی وجود ندارد. از محصولات بدون نسخه قابل استفاده می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- دهان شویه ها و شستشو دهنده های سفید کننده حاوی پراکسید هیدروژن
- خمیر دندان های سفید کننده حاوی هیپو کلریت سدیم
- استریپ ها یا نوار های سفید کننده حاوی پر اکسید کاربامید
- سیستم های سفید کننده با تری مخصوص و ژل سفید کننده پراکسید کاربامید که بعد از تهیه قالب از هر دو فک و ساخته شدن تری مخصوص دهان بیمار، ژل سفید کننده در تری ریخته شده و بر روی دندان ها قرار داده می شود. قدرت سفید کنندگی این ژل های خانگی از ژل هایی که در مطب استفاده می شود کمتر است و باید مدت بیشتری استفاده شود. به طور کلی ، هرچه مدت زمان بیشتری تری حاوی ماده سفید کننده روی دندان ها نگه داشته شود ، اثر بخشی آن بیشتر است و دندان ها سفید تر می شود. در عین حال ، هرچه درصد ماده ی پراکسید موجود در محلول سفید کننده بیشتر باشد ، باید بر روی دندان ها به مدت کوتاه تری نگه داشته شود. نگه داشتن ژل بر روی دندان ها به مدت بیش از حد طولانی باعث کمبود آب در دندان ها و افزایش حساسیت آن ها می شود.
- یک دندان پزشک یا یک متخصص بهداشت دندان می تواند با استفاده از روش ها و ابزار هایی که در ادامه گفته می شود دندان ها را سفید تر کند :
موثرترین و رایج ترین روش سفید کردن دندان ها می توان گفت بلیچینگ دندان ها است . در این روش بعد قرار دادن دهان باز کن در دهان بیمار، از یک ژل محافظت کننده ی لثه بر روی لثه و به خصوص نواحی مارژین لثه در مرز بین لثه و دندان ها برای حفاظت از بافت لثه در برابر ماده سفید کننده دندان استفاده می شود.
ماده سفید کننده دندان در بلیچینگ مطب یک ژل حاوی ۳۷ درصد از پراکسید هیدروژن است.این ماده به دقت روی سطح بیرونی تمام دندان های مورد نظر که معمولا دندان های قدامی هستند زده می شود. سپس توسط دستگاهی مخصوص روی آن ها نور آبی رنگی تابانده می شود تا عوامل سفید کننده درون ژل را فعال کند و عمل سفید کنندگی به خوبی انجام شود.
دندان پزشک در یک جلسه ممکن است چندین بار این عمل را انجام دهد و هرجلسه بلیچینگ در مطب حدود یک ساعت طول می کشد. با توجه به میزان بد رنگی دندان ها و لکه های آن ها دندان پزشک دو یا سه جلسه دیگر نیز این عمل را تکرار می کند. برای جلوگیری از ایجاد حساسیت در دندان ها، بین هر جلسه با جلسه ثبل باید حداقل یک هفته فاصله باشد .
دندان پزشک از جرم گیری و پولیش کردن دندان ها برای سفید کردن و برداشتن جرم و پلاک از اطراف دندان ها استفاده می کند.
دندان پزشک همچنین ممکن است برای سفید کردن دندان ها و محافظت کردن از آن ها در برابر پوسیدگی های بیشتر در آینده، اقداماتی را انجام دهد. این اقدامات شامل سفید کردن دندان ها و استفاده از فلوراید موضعی به صورت ژل یا فوم است .
تغییر رنگ دندان در ارتباط با بیماری سلیاک یک تغییر رنگ دائمی است. به علاوه بسیاری دیگر از لکه ها به خصوص لکه های ناشی از فلوئوروزیس یا پوسیدگی دندانی نیز به همین ترتیب برگشت ناپذیر هستند. برای لکه های قهوه ای دائمی و سخت روی دندان ها ممکن است دندان پزشک بتواند تغییر رنگ ایجاد شده را به کمک مواد پر کننده کامپوزیتی هم رنگ دندان و روکش دندانی بپوشاند.
درمان بد رنگی دندان ها یک درمان اساسی در دندان پزشکی زیبایی است که به افزایش اعتماد به نفس بیماران کمک زیادی می کند و نباید نادیده گرفته شود. راه های مختلفی برای درمان و بهبود بد رنگی دندان ها در خانه و مطب وجود دارد که در این مقاله به آن ها اشاره شد.
“دکتر موفق فولادگر متخصص ایمپلنت دندان، متخصص ارتودنسی دندان و دندانپزشک زیبایی ”
✔ عضو سازمان رسمی نظام پزشکی کشور
✔ عضو انجمن دندانپزشکان ایران
✔ رتبه پنجم آزمون جامع دندانپزشکی کشور سال ۱۳۷۱
✔ دارای گواهینامه جراحی ایمپلنت Astra کشور سوئد
✔ دارای گواهینامه جراحی ایمپلنت Zimmer کشور آمریکا
✔ دارای گواهینامه جراحی ایمپلنت Horisons آمریکا
✔ دارای تجربه ۲۵ سال درمان بالینی در ایران و خارج از کشور
🏥 آدرس مطب : سعادت آباد ، میدان کاج ، ابتدای خیابان بهزاد ، ساختمان ارس ، پلاک۴ ، طبقه۴
📞 شماره تماس مطب : ۰۲۱۲۲۰۸۹۰۰۳